Tüketici Fiyat Endeksi Nedir?
TÜFE ne anlama geliyor?
Tüketici Fiyat Endeksi, tüketicilerin gıda, enerji, konut, giyim, ulaşım, tıbbi bakım, eğlence ve eğitim gibi bir ürün ve hizmet sepeti için ödediği fiyatlardaki ağırlıklı ortalama değişimini ortaya koymaktadır. TÜFE'deki değişiklikler, yaşam maliyetine bağlı fiyat değişikliklerini ölçmek için kullanılır. Merkez Bankaları gibi farklı kişi ve kuruluşlar için yaşam maliyetindeki değişikliklerin doğru bir şekilde ölçümü esastır.
Ürün sepeti nedir?
Ürün sepeti, fiyatı düzenli olarak, genellikle aylık veya yıllık olarak değerlendirilen sabit tüketici ürün ve hizmetler grubudur. Bu sepetin oluşturulmasındaki amaç, belirli bir piyasa veya ülkedeki enflasyonu takip etmektir. Eğer ürün sepetinin fiyatı bir yılda %2 artarsa, enflasyonun da %2'ye eşit olduğu söylenebilir. Ürün sepeti, genel ekonomiyi temsil etmesi gereken bir örnektir, bu nedenle tüketici alışkanlıklarına uyum sağlamak için bazı ürünler periyodik olarak başkaları ile değiştirilir.
*Ürün sepeti süt, kahve gibi temel yiyecek ve içeceklerden oluşmaktadır. Aynı zamanda barınma masraflarını, mobilya, ulaşım masrafları, sağlık masrafları, oyuncakları ve hatta müze biletlerini de kapsar. Eğitim ve iletişim maliyetlerine ilaveten tütün, saç kesimi ve cenaze gibi diğer rastgele ürünlerde sepette listelenir.
TÜFE verilerini nerede bulabilirim?
Tüketici fiyatları genel enflasyonun büyük bir kısmını oluşturur, bu nedenle ekonomik takvimimizde TÜFE yerine Enflasyon Oranı terimini görebilirsiniz. Kafanız karışmasın – ikisi de aynı verileri gösterir.
Raporların iki versiyonu vardır: Enflasyon Oranı ve Çekirdek Enflasyon Oranı. Aralarındaki fark basittir: Temel gösterge, volatilitesi nedeniyle gıda ve enerji fiyatlarını hariç tutar.
Bunun yanında Üretici Fiyat Endeksi (ÜFE), Toptan Eşya Fiyatları Endeksi (TEFE), Perakende Fiyat Endeksi (ÜFE) gibi başka enflasyon göstergeleri de bulunmaktadır. Yine de, TÜFE, Forex işlemleri açısından daha etkili olma eğilimindedir.
TÜFE Nasıl Kullanılır?
Söylediğimiz gibi, Tüketici Fiyat Endeksi, enflasyonun en yaygın göstergesidir. Hükümete, işletmelere ve vatandaşlara ekonomideki fiyatların belirli bir dönemde ne kadar değiştiğini gösterir. TÜFE'ye dayalı olarak, perakendeciler gelecekteki fiyat artışlarını tahmin eder, işverenler maaşları hesaplar ve hükümet yaşam maliyeti artışlarını tanımlar.
Enflasyon yükseldiğinde satın alma gücü düşer, bu da bir tüketicinin her bir para birimi ile (diyelim ki 1 Dolar) daha az ürün ve hizmet satın alabileceği anlamına gelir. Aksi durumda, enflasyon düştüğünde satın alma gücü artar, bu da bir tüketicinin her bir para birimi ile daha fazla ürün ve hizmet satın alabileceği anlamına gelir.
Yatırımcılar için en ilginç olan şey, Merkez Bankalarının Tüketici Fiyat Endeksi verilerine dayanarak politika kararları almasıdır. Bu nedenle, sadece gerçek TÜFE verileri değil, yatırımcıların TÜFE açıklamasına ilişkin beklentileri bile Forex piyasasındaki volatiliteyi arttırmaktadır.
- Artan fiyatlar, Merkez Bankalarının faiz oranlarını yükseltmesine yol açabilir ve bu da ulusal para biriminin değerlenmesine (değer artışına) neden olabilir.
- Alternatif olarak, enflasyon çok düştüğünde, Merkez Bankasının faiz oranlarını düşürmesi muhtemeldir, bu da kaçınılmaz olarak yerel para biriminin değer kaybetmesine (değerinin azalmasına) yol açacaktır.
TÜFE Forex işlemlerini nasıl etkiler?
Tüketici Fiyat Endeksinin yayınlanması, Forex piyasasında büyük hareketlere neden olma eğilimindedir. Sadece para birimlerinin likit olduğu ülkeleri ifade ettiğine dikkat edin.
Likiditeye dayalı olarak, küresel Forex işlemlerinde üç para birimi kategorisi vardır: Majörler, minörler çiftler ve egzotik para birimleri. Majör para birimleri en popüler ve likit olanlardır. Majör para birimleri ABD Doları, İngiliz Sterlini, Euro, Japon Yeni, Avustralya Doları ve Kanada Dolarıdır. Bu nedenle, ABD, İngiltere, Kanada, AB, Japonya, Avustralya ve Yeni Zelanda'nın TÜFE yayınlarını daha yakından takip edin.
TÜFE'de nasıl işlem yapılır?
Yatırımcılar, ekonomik takvimden kontrol edebileceğiniz tahmini TÜFE verilerini, gerçek TÜFE verileriyle karşılaştırır.
- Eğer gerçek TÜFE verileri beklentilerin üzerindeyse, para birimi yükselecektir.
- Eğer gerçek TÜFE verileri tahmin edilenden düşükse, para birimi düşecektir.
Bir sonraki TÜFE yayınının zamanını önceden kontrol edip TÜFE verisi yayınlayan ülkenin para biriminin grafiğini açıp tam olarak hazırlanmak veri açıklandıktan sonra fiyat hareketini izlemek iyi bir fikir olacaktır.
Peki ya hisse senedi piyasaları? Bunlar da TÜFE'den etkilenirler mi? TÜFE rakamları genellikle hisse senedi piyasalarını yönlendirmez, ancak bazen olabilir! Daha yüksek enflasyon ve dolayısıyla daha yüksek faiz oranları ekonomik aktiviteyi yavaşlatmaya zorlayabilir. Bu nedenle, kural olarak borsalar, tüketicilerin harcamaya devam etmesine ve işletmelerin daha da fazla yatırım yapmaya devam etmesine imkan sağlayan daha düşük bir TÜFE'yi tercih eder.
Örnekler
Örneğin, Çalışma İstatistikleri Bürosu, 13 Temmuz'da ABD Tüketici Fiyat Endeksi'ni (Enflasyon Oranı) açıkladı. TÜFE beklentilerin üzerinde açıklandı. Aşağıdaki ekonomik takvimin ekran görüntüsüne bakın.
Sonuç olarak USD/JPY, açıklamadan sonraki yarım saat içinde 300 puan fırladı! Aşağıdaki grafikte bu devasa hareketi gözlemleyebilirsiniz.
Tüketici Fiyat Endeksi'nin analistlerin beklentilerinin altında kaldığı örneği tartışalım. 28 Temmuz'da Kanada’nın TÜFE (Enflasyon Oranı) beklenenden daha düşük açıklandı: %0.4'lük piyasa tahminine karşılık %0.3.
Veri piyasa ile paylaşıldıktan sonra CAD/JPY 140 puan düştü. Sadece 30 dakikada böyle hızlı bir düşüş! Gerçekten de, TÜFE gibi ekonomik göstergeler, grafiklerde büyük dalgalanmalara neden olma eğilimindedir. Bu nedenle, yatırımcılar bu olaylar sırasında ekonomik açıklamaları takip etmeli ve fiyat hareketini izlemelidir.
Şuan enflasyona neler oluyor?
TÜFE bazen belirli bir emtia fiyatındaki artıştan etkilenebilir. Örneğin, petrol fiyatlarındaki bir artış ulaşım, gıda, kamu hizmetleri ve perakende satışları etkileyebilir. Bir emtia fiyatındaki büyük artış, yatırımcıların ve işlemcilerin Forex piyasasındaki stratejilerini değiştirmesine neden olabilecek bir domino etkisine neden olabilir.
Bu şu anki duruma çok benziyor. Petrol ve gaz fiyatları Eylül 2021'de keskin bir şekilde yükseliyor. Bu emtialar, kış mevsiminden önce daha da önemli hale gelen ulaşımdaki yakıt ikmali ve evlerin ısıtılması gibi temel faaliyetlerde kullanılmaktadır. Yükselen emtia fiyatları tüm bu faaliyetlerin maliyetlerini artırmakta ve dolayısıyla enflasyonu da yukarı itmektedir.
ABD Dolarından (Forex piyasasında en çok işlem gören para birimi) bahsetmişken, yüksek ABD enflasyonu, Federal Rezerv'i Kasım ayından itibaren teşvikleri azaltmaya itmeli ve faiz oranı artışının başlangıçta düşünülenden daha da erken olacağına konusunu ima etmektedir. Yatırımcılar bunun olmasını bekleyip sermayelerini USD'ye yatırıyorlar. Sonuç olarak, USD bir yılın en yüksek seviyesine ulaştı!
Diğer Merkez Bankaları da bugünlerde yüksek enflasyon yaşıyor. Ancak, bankalar bununla savaşmak için acele etmiyorlar. Covid-19 krizi, ülkelerinin ekonomik sağlığı yeterince iyi olmadığı için Merkez Bankalarının faiz oranlarını artırmasını veya tahvil alımlarını azaltmasını zorlaştırıyor. Er ya da geç, hepsi bu ülkelerin para birimlerini yukarı doğru itecek olan faiz oranlarını arttırmaya başlayacaklar. Bu nedenle, mevcut TÜFE raporları bugünlerde çok dikkat çekiyor!
Önemli ekonomik raporları kaçırmamak için haberlerimizi takip edin!
Eğer temel analizle ilgileniyorsanız, aşağıdaki makaleleri okumanızı şiddetle tavsiye ederiz: