-
Enflasyon iyi mi yoksa kötü müdür?
Teorik olarak, düşük enflasyon oranı, büyüyen ekonominin sağlıklı bir işareti olabilir. Aksine yüksek enflasyon ise ülkeye zarar verebilir. Ancak, belirli gruplar bu yüksek enflasyon durumundan yararlanır.
-
Enflasyonun etkileri nelerdir?
Enflasyonun etkileri değişkendir. Bir yandan yerli üreticileri teşvik eder ve kriz yönetiminde muazzam bir deneyim kazandırır. Öte yandan, reel gelirlerin düşmesine, hizmet kredileriyle ilgili sorunlara, rekabet eksikliğine ve daha pek çok şeye yol açar.
-
Enflasyon şu anda neden bu kadar yüksek?
Küresel enflasyonun dünya çapında yükselmesinin birkaç nedeni var. Bunlardan bazıları:
- Yükselen enerji ve petrol fiyatları. Petrol fiyatları pandeminin başlarında düştü, ancak talep o zamandan bu yana toparlandı ve yedi yılın en yüksek seviyesine ulaştı.
- Ürün kıtlığı. Asya gibi bölgelerdeki üreticiler, COVID-19 kısıtlamalarından bu yana talebi karşılamakta zorlanıyor. Bu, fiyatları arttıran plastik, beton ve çelik gibi ürünlerin kıtlığına yol açtı.
- Nakliye maliyetleri. Küresel nakliye şirketleri, pandemiden sonra artan talep karşısında şaşkına döndü. Bu, perakendecilerin ürünleri piyasaya sürmek için önemli ölçüde daha fazla ödeme yapmak zorunda kaldığı anlamına gelir.
- Artan ücretler. İşsizlik düzeyi düşük olduğunda, şirketler personel çekmek ve personeli elde tutmak için ücretleri yükseltmek veya ikramiyeler sunmak zorundadır.
- İklim etkisi. Dünyanın birçok yerindeki şiddetli iklim koşulları enflasyona katkıda bulunmuştur.
- Ticaretin önündeki engeller. Daha pahalı ithalat da fiyatları artırır.
Inflation
Enflasyon
Enflasyon nedir?
Enflasyonun tanımı, ürün ve hizmet fiyatlarının genel seviyesinde istikrarlı bir artış anlamına gelir. Çoğu zaman enflasyon oranını yıllık vadelerle veya yaygın deyimiyle bir önceki yılın aynı dönemine göre rapor edilir.
Ayrıca enflasyon, parasal devalüasyonun derecesini göstermekte ve fiyat oynaklığını etkilemektedir. Örneğin, yıllık bazda fiyat enflasyonu %6,7'ye eşitse, bu, bir yıl önce 100$ olan aynı ürün setinin şuan 106,7$'ına yükseldiği anlamına gelir. Sonuç olarak, 100$ değerini kaybetmiş veya alım gücünün %6,7'sini kaybetmiştir.
Tersine, fiyatların düştüğü ve satın alma gücünün arttığı durumlarda ortaya çıkan deflasyon diye bir terim vardır. Yüksek enflasyon, yavaş ekonomik büyüme ve artan işsizliğin birleşimi stagflasyon olarak bilinir. Hızlı, aşırı ve kontrol dışı fiyat artışına hiperenflasyon denir.
Enflasyonun en rahat olduğu seviye, ekonomik büyümenin devam ettiği ve işsizliğin düşük tutulduğu seviye olarak görülür.
USDA'dan alınan veriler kullanılarak yıllık rafine şeker fiyatları (pound başına cent fiyatı)
Enflasyona ne sebep olur?
Ekonomide enflasyonun ne olduğunu daha iyi anlamak için, buna neyin sebep olduğunu bilmemiz gerekir. Çeşitli faktörler fiyatları etkiler ve ekonomide enflasyonun nedeni haline gelir.
Talep enflasyonu
Talep enflasyonu, bir ürün veya hizmet için yoğun tüketici talebinden kaynaklanır. Bu enflasyon kendisini neredeyse tam istihdam, uzun vadeli trendin ilerisinde büyüyen bir ekonomi ve çok az emtia peşinde çok fazla parayla gösterir.
Nasıl oluşur?
Enflasyonla ilgili çeşitli teoriler mevcut. Örneğin, Keynesyen ekonomi prensibinde, talep enflasyonu, genel arz ve talep dengesizliğinin etkilerini ana hatlarıyla belirtir. Bir ekonomideki toplam talep, toplam arzı fazlasıyla aştığında, fiyatlar yükselir. Enflasyonun en yaygın nedeni budur.
Çeşitli önkoşullar talep enflasyonuna neden olabilir:
- Büyüyen ekonomi. Tüketiciler mali açıdan kendilerini güvende hissetiklerinde, daha fazla harcamaya ve daha fazla borç almaya başlarlar. Nihayetinde bu, talepte sert bir artışa yol açarak daha yüksek fiyatlara neden olur.
- Artan ihracat talebi. İhracattaki artış, yerel para birimlerinin olması gereken değerinin altında kalmasına yol açar.
- Devlet harcamaları. Devlet daha rahat şekilde harcama yaptıkça fiyatlar da yükselir.
- Enflasyon beklentileri. Bazı şirketler yakın gelecekteki enflasyon beklentisiyle fiyatlarını artırma eğilimindedir.
- Para akışlarında artış. Satın alınacak çok az ürün ile birlikte para arzının genişlemesi de fiyatların yükselmesine neden olur.
Maliyet enflasyonu
Ücret enflasyonu olarak da bilinen maliyet enflasyonu, ücretlerin ve hammaddelerin artan maliyetleri nedeniyle fiyatlar yükseldiğinde ortaya çıkar.
Nasıl oluşur?
Bu tür bir enflasyonun ortaya çıkmasının bazı nedenleri şunlardır.
- Daha yüksek işçilik maliyetleri. İşçi başına asgari ücret artışı.
- Doğal afetler. Maliyet enflasyonunun öngörülemeyen nedenleri genellikle doğal afetlerdir.
- Kamu yetkilileri tarafından yönlendirilen artan üretim maliyetleri. Ani hükümet değişikliği gibi durumlar, ülkenin eski üretimini sürdürme kabiliyetini etkiler. Ancak, bunlar çoğunlukla gelişmekte olan ülkelerde görülür.
- Mevcut yasalardaki değişiklikler. Genellikle bu değişiklikler beklenmesine rağmen, bazı düzenlemeler işletmeler için daha yüksek maliyetlere neden olabilir.
Yerleşik enflasyon
Yerleşik enflasyon, yeterli sayıda insan fiyatların artmaya devam etmesini beklediğinde gerçekleşir. İnsanlar eski yaşam kalitelerini korurken daha yüksek fiyatların oluşacağı beklentisiyle daha yüksek maaş talep edebilir. Sonunda, daha yüksek maaşlar, tüketicilere yansıtılabilecek daha yüksek işletme maliyetleriyle sonuçlanır.
Fiyat endeksi türleri
Ekonomistler, enflasyonu, belirli bir ürün ve hizmet grubunun fiyatını takip eden fiyat endeksi olarak adlandırılan şeyle ölçer. En popüler endeksler Tüketici Fiyat Endeksi (TÜFE) ve Toptan Eşya Fiyat Endeksidir (TEFE).
Tüketici Fiyat Endeksi
Her eyalet, asgari bir yaşam standardı sağlamak için gerekli olan belirli bir ürün ve hizmet seti oluşturur – tüketici sepeti. Bu sepetin fiyatındaki değişiklikleri gösteren endekse Tüketici Fiyat Endeksi (TÜFE) denir.
TÜFE, enflasyonun ana göstergelerinden biridir. Değeri, tüketici sepetindeki hizmetler ve ürünler için ortalama fiyatları yansıtır. Ücretlerin, sosyal yardımların ve diğer ödemelerin yeniden hesaplanması için bir referans noktası görevi görür.
Toptan Eşya Fiyat Endeksi
Toptan Eşya Fiyat Endeksi (TEFE), toptan seviyedeki emtia fiyatlarının ortalama değişimini göstermektedir. Toptancıların üreticilere ödediği fiyatı belirleyerek ve bunu baz yıl fiyatlarıyla karşılaştırarak enflasyonu ölçer. TEFE, sektördeki mevcut arz ve talebi gösteren fiyat trendlerini izlemek için kullanılır.
Üretici Fiyat Endeksi
İmalat sektöründeki, Üretici Fiyat Endeksi (ÜFE), satılan ürünlerin üreticiden çıktıktan sonra fiyatlarındaki değişim oranını ölçer. Alıcının ödemek zorunda kalabileceği vergiler, nakliye ücretlerini ve ticaret marjlarını hariç tutar. ÜFE'ler çeşitli ürünlerin üreticilerinden alınan fiyatlardaki ortalama değişimin ölçümlerini sağlar.
Enflasyona karşı nasıl hazırlanılır?
Sıradan bir vatandaş olarak şunu merak edebilirsiniz: Daha düşük maliyetli ikame ürünlere geçmek veya zam istemek dışında ne yapabilirim? Neyse ki enflasyona karşı daha sağlam hazırlanmanın yolları mevcut.
- Uzun vadeli ürünlerde stok yapın. Bozulmayan ve belli bir süre saklanan ürünleri satın almak iyi bir başlangıç olabilir.
- Sorumlu bir şekilde borçlanın. Faiz oranları düştüğünde evinizi yeniden finanse etmeyi düşünebilirsiniz.
- Yükselen fiyatlardan yararlanacak hisse senetleri satın alın. Normalde kriz sırasında iyi performans gösteren sektörleri analiz edin ve hisselerini seçmeyi düşünün.
- Devletin enflasyon korumalı tahvillerini inceleyin. Bu tür teklifler, sermayenizi korumak için harika bir araçtır. Hazine korumalı menkul kıymetler, ödemelerini enflasyon oranına göre arttırır. Sonuç olarak, yükselen enflasyonla birlikte satın alma gücünüz artar.
- Gayrimenkullere yatırım yapın. Enflasyon vurduğunda genellikle emlak fiyatları da yükselir.
Enflasyonun artıları ve eksileri
Pek çok insan enflasyonu nüfusun daha da fakirleşmesine neden olan olumsuz bir fenomen olarak görse de ekonomistler enflasyonun bazı olumlu etkilerine dikkat çekiyor.
Avantajları
- Enflasyon teşvik edici bir işlev görür. Paranın değeri düşerken, ithal mallar ülke içinde üretilen muadillerinden çok daha pahalı hale gelir. Enflasyon yerli ürünlere olan talebi artırır ve yerli üreticiyi destekler.
- Enflasyonist süreçler kısaca pahalı ürünlerin tüketiminin gelişimini teşvik eder. İnsanlar ucuzlayan parayı ellerinde tutmak istemezler ve daha fazla fayda elde edebilecekleri ürünleri satın almaya karar verirler.
- Önemli miktarda ürün stoğuna sahip olan firmalar, ihracatı artırarak depolarını boşaltma fırsatı yakalar. Başka bir ülkenin para biriminin güçlenmesi açısından üretilen malın değeri azalır. Böylece ürünler rekabet avantajı kazanır, fiyatlar daha düşük olur.
- Enflasyon gelişmeye yardımcı olur. Kriz dönemlerinde zayıf piyasa oyuncuları baskıya dayanamaz ve yok olurlar. Güçlü şirketler daha da güçlenir. Kriz yönetimi konusunda deneyim kazanırlar ve kendilerini gelecekte benzer sorunlardan nasıl koruyacaklarına dair net bir anlayış kazanırlar.
Bir takım olumlu yönleri olmakla birlikte, yüksek enflasyon oranı birçok ciddi olumsuzluğa da neden olmaktadır.
Dezavantajları
- Devlet bütçesi ve ticari kuruluşlar üzerindeki artan mali yük. Kritik ithalat kategorisine ait malların girişini sağlamak zorundadırlar.
- Mevcut hükümete karşı hoşnutsuzluğun artmasıyla sonuçlanan, nüfusun gerçek gelirlerinde azalma.
- Döviz cinsinden alınan hizmet kredilerindeki zorluklar.
- Yabancı para talebine yol açan ulusal para birimine güvensizliğin gelişmesi. Para girişi ile harcamalar arasında dengesizlik tehlikesi ortaya çıkar. Parasal açığa neden olabilir, fiktif bir döviz kuru başlatabilir ve hatta yeni bir enflasyon dalgasını tetikleyebilir.
- Kriz, işletmeleri genellikle personel azaltarak ve sorumlulukları yeniden dağıtarak maliyetleri düşürmeye teşvik eder. Sonuç, işsizlikte artış ve potansiyel bir toplumsal huzursuzluğun ortaya çıkmasıdır.
- Enflasyon, üretim sektöründen sermaye çıkışına katkıda bulunur. Para, kazanç fırsatlarının kat kat arttığı aracılık ve tüketim alanlarında yoğunlaşmaya başlar.
- Bir işletme üretim tesislerinin modernizasyonunu zamanında gerçekleştiremezse dış pazarlardaki rekabet gücü azalır.
Çoğu ekonomist enflasyonun etkilerini analiz ederken, yıllık %5-6'lık enflasyon oranının “en etkili nokta” olduğunu söyler. Bu, enflasyonu öngörülebilir ve kontrol edilebilir hale getirir ve devlet ekonomisini olumlu yönde etkiler. Yani reel sektör gelişirken brüt hasıla da büyür.
Enflasyon nasıl kontrol edilir?
Yüksek enflasyonla mücadele için iki yönde hareket etmek gerekiyor:
- Enflasyon oranını düşürmek için acil önlemler alınmalı.
- Eyalet ekonomisini güçlendirmek için stratejik bir yol izlenmesi.
Acil önlemler
- Yeni para akışını sınırlama. Paranın ekonomiye girmesinin ana yolu kredi vermektir. Bunu engellemek için kredilerdeki kilit faiz oranı ve yıllık faiz oranını yükselterek bu kredileri almayı kârsız hale getirmek çok önemlidir.
- Bankacılık sisteminin kontrol edilmesi. Bankalar parayı yönettiği için ülkedeki finansal akışlar üzerinde kontrol sağlamak gerekir. Bankalar ekonominin önemli stratejik sektörlerine borç vermek zorundadır ve geri ödemesiz kredilere izin vermezler.
- Sosyal açıdan zorunlu ürünlerin kontrolünün ele alınması. Enflasyonun yüksek olduğu bir dönemde devlet, ekmek, un vb. gibi temel ürünlerin fiyatlarını kontrol etmelidir. Tarım üreticilerinin de desteklenmesi gerekir.
- İhracatçıların kontrol edilmesi. Ürünleri ülke içinde yeterli miktarda olmalıdır. Ayrıca uygun bir fiyata satılmaları gerekir.
Ne yazık ki acil önlemler ülkeyi krizden çıkarmayacaktır. Sadece devalüasyonu yavaşlatabilirler. Sorunu tam olarak çözmek için stratejik önlemlere ihtiyaç vardır.
Stratejik önlemler
- Belirlenen enflasyon hedeflerine ulaşılması. Bir devletin yapmakla yükümlü olduğu ilk şey, işletmelere ve halka finansal yönergeler vermektir. Mevcut yıl için gerçek ve planlanan enflasyon oranı ile ilgili doğru bilgilerin zamanında verilmesi esastır. Doğru yapılırsa ekonomik toparlanma sürecini hızlandıracak ve halkın yetkililere olan güvenini güçlendirecektir.
- Bütçe politikasında değişiklik. Ekonominin düşüşü, devlet bütçesinde para eksikliğine neden olur. Teminatsız para arzı konusu bu sorunu asla çözmeyecektir. Devalüasyon süreci başlayacak ve enflasyon yükselmeye devam edecektir.
- İş geliştirme için rahat koşulların yaratılması. Girişimciler, ülke ekonomisini canlandırabilecek güçlü bir itici güçtür.
- İthal ikame rotası. Ülkenin ithalata olan bağımlılığının azaltılması, ekonominin dış şoklara karşı daha dirençli olmasını sağlamaktadır.
Enflasyon örnekleri
Tarihte devalüasyonun %100 ve üzerine çıktığı birçok örnek mevcut. İşte size en çarpıcı 3 durum.
Macaristan
Zaman Dilimi: Ağustos 1945 - Haziran 1946
Enflasyon oranı: Günlük %207
Üretim eksikliği nedeniyle savaş sonrası Macaristan'da ürün fiyatları yükselmeye başladı. Vergi sistemi olmadığı için ülke bütçesini dolduracak hiçbir şey yoktu. Hükümet aynı anda hem daha fazla banknot basmaya hem de faiz oranlarını düşürmeye karar verdi. Sonuç olarak, Macaristan teminatsız parayla dolup taştı.
Macar Pengő para birimi, dünya ekonomisinde enflasyon açısından rekor sahibidir: Ülke piyasasında fiyatlar her 15 saatte bir ikiye katlanmaktadır. Aylık maksimum enflasyon %40.000.000.000.000.000 idi.
Daha sonra 1946'da yetkililer parasal bir reform gerçekleştirdi. Dolaşıma çıkarılmış Macar Forinti 400.000 katrilyon Pengő'ye eşitti. Macarlar hala yeni para birimini kullanıyor.
1 milyar pengő banknotu
Zimbabwe
Zaman dilimi: 2007 – 2008 Mart
Enflasyon oranı: Günlük %98
Teminatsız para, Zimbabwe ekonomisinin de çökme nedenidir. Bu özel bir toprak reformu gerçekleştikten sonra oldu. Bu reform, İngiliz çiftçileri arazilerden ve çiftlik hayvanlarından mahrum bırakmayı ve bunları topraksız olan yerel nüfusa vermeyi amaçlıyordu.
Yeni toprak sahipleri nasıl ekim yapacaklarını bilmiyorlardı, bu nedenle ana ihraç ürünlerinin üretimi keskin bir şekilde düştü. İmalat sanayi de çöktü – açlık ve artan işsizlik başladı. Hükümet yetkilileri kendi ekonomilerinin altını oymuştu.
Tek “kurtuluş” nominal değerlemeydi. Zimbabve'de 4 yıllık süre içinde üç kez gerçekleştirildi.
100 trilyon Zimbabwe Doları banknotu
Yugoslavya
Zaman Dilimi: Nisan 1992 - Ocak 1994
Enflasyon oranı: Günlük %65
Yugoslavya'da birçok faktör hiperenflasyona neden oldu. Ülkenin lideri Tito öldü, Slovenya dağıldı, bürokrasi şişirildi ve BM ticari ambargolar koydu. Sallantıdaki ekonominin işi bitmişti, bu yüzden hükümet matbaayı açtı.
Hiperenflasyon 1994'te zirveye ulaştı – yılda %116.546.000.000. Bu dönemde Dinar para işlevini yitirdi: Marketlerde gıda fiyatları zaten Alman Markı ile gösteriliyordu.
Daha sonra hükümet Avramovich Planını kabul etti. Yugoslavya'nın kalıntılarını kurtarmak için bir dizi rağbet görmeyen mali önlemdi. Sonuç olarak, ülke piyasa ekonomisine geçti. Bununla birlikte, durum ancak savaş bittiğinde düzeldi ve 1995'te yaptırımlar kaldırıldı.
5 bin Yugoslav Dinarı, 1985
Sonuç
Enflasyon, satın alma gücünün zaman içinde düşmesine neden olan fiyatlardaki artıştır. Hükümetler sürekli olarak enflasyonu para politikası yoluyla kontrol etmenin yollarını ararlar; enflasyon – bir ülkenin ekonomik gücünün en önemli göstergelerinden biridir.
Geri
2023-05-11 • Güncellendi
